Welkom in de heilige wereld van Katoen!
Katoen heeft veel minnaars zo blijkt maar weer eens, het lijkt niet verstandig daar tegenin te gaan. Waarom doe je het dan?
Ooit was het een van de eerste materialen naast wol waarvan we kleding maakten, dat was kleinschalig en zonder veel problemen. Helaas zijn we doorgeschoten naar een massaproductie die ieder jaar meer kilo’s moet voortbrengen uit een aarde die het niet meer aankan en allerhande insecten die het product ook lekker vinden, dat is een (te) zwaar gevecht voor de katoenboer. Hele families zijn afhankelijk van de opbrengst, die gedicteerd wordt door de markt en de afgelopen jaren zeker niet hoger is geworden. Goed om te reageren en daarbij alles in perspectief te zetten.
En ja je hebt heel veel water nodig, is het precies 10.000 liter per kilo? Afhankelijk van wat je meet, het begint natuurlijk bij het telen van de katoen, maar daarna komt er een proces op gang met wassen en verven waar heel veel water bij nodig is, kleur speelt daarbij een rol, zwart moet je soms wel 3 of 4 keer verven en even vaak daarna wassen en daar gaat het grote verbruik inzitten. Van het vervuilde water in de wereld komt 20% uit de kledingindustrie. Dat zijn cijfers die uit onafhankelijke rapporten komen en voor insiders ook bekend zijn.
En om die insecten of wormen op afstand te houden heb je middelen nodig, is dat een liter per kilo? Alleen de bestrijdingsmiddelen niet, maar ook in de rest van het proces komen chemicaliën voor, om te wassen, te verven en te conditioneren, dat alles te samen is zeker een kilo. Dus een natuurlijk product is het zeker niet meer eenmaal tot kledingstuk gemaakt.
Na een aantal jaren gebruik is de grond uitgeleefd en moet “rusten”, want al die chemicaliën eisen hun tol. En dan is rust de enige oplossing in combinatie met hopelijk duurzame verbeteringsmiddelen.
Is de EU hiervan de schuld? Natuurlijk niet! Maar ze willen wel naar een circulaire economie in 2050, met een tussenstap in 2030 en daar is 50% de basis. En dat is nodig want we verspillen heel veel grondstoffen en we maken ieder jaar teveel kleding die alleen tegen (sterk) verlaagde prijzen kan worden verkocht of met containers moet worden afgevoerd naar woestijnen in Chili of Afrika om daar te liggen totdat het afbreekt en opgaat in de grond. De grote vraag is wanneer gebeurt dat?
En dat is allemaal de schuld van katoen? Nee alle kledingmateriaal speelt hier een rol, alleen katoen is nog steeds niet circulair en de vraag is of dat op termijn lukt, daarover zijn de meningen sterk verdeeld blijkt maar weer eens. Of het nu mechanisch of chemisch gebeurt, je moet een ander garen toevoegen om het stevig genoeg te maken en dan is het niet meer circulair. Je kunt niet meer van vezel naar vezel gaan.
Polyester is als een van de weinige wel circulair! Dat kun je plastic noemen maar dan gaan we voorbij aan de vele generaties die er in de ontwikkeling zijn voorbijgekomen. Polyester is makkelijk te manipuleren, je kunt simpel iets toevoegen en je kunt de vorm en verwerking aanpassen in het proces. Uit de Higg duurzaamheids- resultaten komt het materiaal er als beste uit in de vergelijking met katoen, viscose en wol.
We hebben zelf gezien dat onze polyestervariant met koffiedik, het heel goed doet in warme landen, zelfs voor werkkleding kwam het er heel goed uit, omdat het water opneemt en laat vervliegen, dat doet katoen niet een natte plek blijft een natte plek. Een groot en gerenommeerd koffiemerk deed de test, wij kregen de resultaten.
Als je recyclede polyester gebruikt heb je geen olie meer nodig en je kunt blijven recyclen zonder veel kwaliteitsverlies. Natuurlijk spelen PET flessen nu een rol, maar grote partijen in de voedingsindustrie claimen die voor de toekomst en dat is niet erg want er is meer dan genoeg kleding in de markt om te recyclen. En daarbij is het ook van belang dat wij meer en meer inzetten op het hergebruik van pre consumenten afval.
Polyester verpest ons drinkwater, de oceanen en de bodem met microplastics. Recent onderzoek van the Microfribre Consortium geeft een heel ander beeld, natuurlijk is er vervuiling van polyesters maar tenminste 70% komt van bewerkt en geverfde katoen, die tref je in de wereldzeeën, op de noord en zuidpool, ja ook in ons eigen lichaam! Eenmaal geverfd blijkt de katoen niet meer af te breken.
Is katoen daarom slecht? Nee, maar we moeten wel focus houden op het doel wat we in Europa met elkaar hebben afgesproken en dat is een volledig circulaire economie in 2050. Dat lijkt heel ver weg, maar dat is het niet. We moeten nu eerst alternatieve materialen vinden om die door de consument te laten accepteren, want die kent katoen maar de nieuwe materialen onvoldoende om een goed overwogen keuze te maken.
Koffieteelt gebruikt meer water dan katoen. Dat zou zo maar kunnen, maar wij gebruiken koffiedrap, dat is de afval die ontstaat als koffie is gezet. Normaal gesproken wordt die weggegooid, maar nu gebruikt om kleding van te maken.
Voor alle duidelijkheid wij produceren recycled dope dyed polyester koffiegaren, dat heeft heel veel voordelen; het is vocht opnemend, het neemt geur weg tot 95%, geeft UV protectie en is ademend. Het heeft ook enorme milieuvoordelen; het bespaart 60 tot 90% water en reduceert ook 60% energie, CO2 emissie en (kleur) chemicaliën. Daarnaast is het gewoon 100% circulair.
Dat doet een klein bedrijf uit Zundert, weloverwogen en weldoordacht, en dat hopen we over 127 jaar want zolang zitten we al in de kleding, nog steeds te mogen doen. Wij hebben onze keuzes gemaakt omdat het nodig is dat er stappen worden gezet, we hebben niet meerdere opties dit is onze verantwoorde keuze.
Mijn voornaamste bron is 45 jaar ervaring bij kledingproductie in Italië, Egypte, Turkije, India, Pakistan, Bengla Desh, Maleisië, Vietnam en China. Ik heb de gronden gezien na katoenproductie, maar ook de ververijen waar mensen niet oud worden en alle mogelijke productiebedrijven en de afval die ze produceren. Verder gebruik ik documenten van onder andere the Microfibre Consortium, The Ellen MacArthur Foundation, K+V, UPV, Amfori en HIGG en verder onze eigen onderzoeken van SGS, Intertek, Ecolabel en Hohenstein.
Ik heb 25 jaar bijna uitsluitend met katoen gewerkt in alle eerdergenoemde landen, maar ben er om ook eerdergenoemde redenen mee gestopt. We moeten kiezen voor de toekomst en daarvoor hebben wij een duurzaam en circulair alternatief nodig, daarbij is het essentieel een keuze te maken die een betere impact heeft dan wat er ooit geweest is. De Nederlandse Kamer van Koophandel heeft dat gezien en ons in 2024 uitgeroepen tot het meest circulaire bedrijf in Nederland voor 2025.
Reg Nelemans
Entrepreneur in Sustainable Clothing